ZPU popularyzuje wspólnotę losów obu narodów: polskiego i ukraińskiego. Foto: Archiwum
Rozmowa z Antonim Stefanowiczem, prezesem Zwiazku Polaków Ukrainy
Antoni Stefanowicz, prezes Związku Polaków Ukrainy. Foto: Leszek Wątróbski
– Jesienią mija kolejna kadencja władz naczelnych ZPU. Czy znany jest termin zebrania sprawozdawczo– wyborczego?
– W drugiej połowie listopada b. r. odbędzie się VIII Kongres ZPU. Będzie to zebranie sprawozdawczo– wyborcze, na którym wybierzemy nowego prezesa, Zarząd Główny i Komisję Rewizyjną.
– Jakie cele ma Wasz Związek?
– To odrodzenie narodowe Polaków na Ukrainie; pielęgnowanie świadomości narodowej; praca na rzecz rozwoju społecznego i kulturalnego obywateli Ukrainy pochodzenia polskiego; popularyzacja wspólnoty losów obu narodów i pogłębianie przyjaźni między Polakami i Ukraińcami oraz innymi narodami Ukrainy.
Ważna jest też obrona praw ludności polskiej na Ukrainie, troska o jej potrzeby; krzewienie nauki języka polskiego, kultury i historii polskiej; sprzyjanie organom państwowym w zakładaniu polskich szkół i studiów; popularyzacja dorobku Polaków na Ukrainie we wszystkich dziedzinach, a także budzenie aktywności ludności polskiej na Ukrainie celem tworzenia praworządnego państwa i przestrzegania światowej Deklaracji Praw Człowieka.
– Chyba najważniejsze jest budzenie i pielęgnowanie świadomości narodowej, krzewienie nauki języka polskiego i zakładanie polskich szkół i studiów…
– Naukę języka polskiego na Ukrainie prowadzi się w czterech kierunkach – pierwszy to szkoły z polskim językiem nauczania. Istnieje 6 takich szkół: ogólnokształcąca w Gródku Podolskim; szkoła średnia Nr 24 im. M. Konopnickiej we Lwowie; szkoła średnia Nr 10 we Lwowie im. św. Marii Magdaleny, która jest najstarszą szkołą z polskim językiem wykładowym, a jej początki sięgają 1816 roku; szkoła nauczania początkowego z języka polskiego w Łanowicach; szkoła średnia nr 3 w Mościskach i szkoła podstawowa w Strzelczykach.
Kolejne kierunki to: nadobowiązkowa nauka polskiego w szkołach ogólnokształcących; w polskich szkołach sobotnio– niedzielnych przy polskich organizacjach społecznych i parafiach rzymskokatolickich (137 ośrodków według danych fundacji „Wolność i Demokracja” oraz prywatnie na kursach językowych. Są też klasy z językiem polskim w pionach szkół średnich w Stanisławowie i Szepetówce.
W szkołach z polskim językiem wykładowym lub z pogłębioną nauką języka polskiego uczyło się w ostatnim roku około 3000 uczniów. Z tego około 1200 osób w szkołach z polskim językiem wykładowym. W pozostałych szkołach średnich, w: Kamieńcu Podolskim, Żytomierzu (2 szkoły nr 14 i nr 36), Susłach i Dowbyszu nauczano języka ojczystego z pogłębionym polskim. Podobnie w szkołach podstawowych w Starej Krasnoszorze. Są też szkoły sobotnio– niedzielne, w których nauczamy języka polskiego.
– Polskie Szkoły Sobotnie działają też przy Waszym Związku…
– W minionym roku szkolnym zajęcia odbywały się w biurach ZPU i Stowarzyszenia Miłośników Języka i Kultury Polskiej „Polanie znad Dniepru”, w konsulacie RP i w kijowskiej szkole nr 175 im. W. Marczenki. Tam udało się nam zorganizować naukę języka polskiego od września 2014 roku przy wsparciu Konsulatu RP w Kijowie, Fundacji „Biało– Czerwone ABC”, Fundacji „Wolność i Demokracja” oraz Kuratorium Oświaty dzielnicy szewczenkowskiej Kijowa. Każda grupa uczniów ma swego opiekuna, który stara się dopasować plan zajęć do poziomu znajomości języka uczniów.
Wzrost popularności języka polskiego w Kijowie wynika głównie z podjęcia nauki przez ukraińskich studentów i przygotowaniami do rozmowy na Kartę Polaka. Dlatego, pojawiają się różne polskie szkoły prywatne. Ich ilość nie zawsze oznacza jakość. Najbardziej brakuje nam dobrze wykwalifikowanych nauczycieli.
Rośnie liczba chętnych do nauki języka, literatury, historii, kultury, tradycji polskich nie tylko u Polaków na Ukrainie, ale też wśród innych narodowości. Dlatego stworzono w roku 2014 – dla naszej młodzieży, przy Związku Polaków Ukrainy, punkt nauki języka i kultury polskiej, gdzie zapisało się ponad 130 osób.
Są to osoby polskiego pochodzenia: dzieci, młodzież i chętni do poznania języka polskiego i piękna naszej kultury. Odbywają się tu zajęcia dla grup z różnym stopniem znajomości języka, które prowadzi trzech nauczycieli. Na zajęcia chodzi rocznie 200 osób. Trzy czwarte – to dzieci i młodzież, a reszta to dorośli.
W roku szkolnym 2015/2016 warunki nauczania były niełatwe, brakowało m.in. pomieszczeń do nauki. Dzięki staraniom nauczycieli Łesi Jermak, Iwanny Cerkowniak i Łarysy Bułanowej dzieci poznały polski język, literaturę, historię i tradycję, o czym można było przekonać się oglądając ich program artystyczny w dniu zakończenia roku szkolnego w maju i czerwcu.
– Po Waszych staraniach, na listę przedmiotów maturalnych, wrócił egzamin z języka polskiego..
– Po staraniach naszego Związku, polskiego MEN i Ambasady RP w Kijowie ukraiński resort oświaty zmienił własne rozporządzenie z września 2015 roku, usuwające polski z przedmiotów maturalnych. W lutym poprosiliśmy ministra edukacji Serhija Kwita o przywrócenie egzaminu z polskiego na maturze, jak było w latach ubiegłych. Dołączył się polski resort oświaty, kierując pismo do ukraińskiego „Minoswity” i osobiście ambasador RP na Ukrainie Henryk Litwin.
W kwietniu br. Ministerstwo Oświaty Ukrainy zmieniło rozporządzenie Nr 940 „O przeprowadzeniu podsumowującego sprawdzana w placówkach I, II i III poziomu nauczania” dodając do listy przedmiotów wybór języka mniejszości narodowej. Matura z polskiego jest znowu możliwa w szkołach z polskim językiem nauczania i tam, gdzie język polski jest oddzielnym przedmiotem, a nie fakultatywnym.
– Niedawno gościła w Kijowie delegację polskiego Sejmu…
… delegacja spotkała się w Kijowie z przedstawicielami mniejszości polskiej i władz ukraińskich. Członkowie polsko– ukraińskiej grupy parlamentarnej z przewodniczącym sejmowej Komisji Łączności z Polakami za Granicą Michałem Dworczykiem przybyli do Kijowa dla przeprowadzenia rozmów o relacjach międzypaństwowych z ukraińskimi politykami oraz rodakami.
Po spotkaniach z przewodniczącym Rady Najwyższej Andrijem Parubijem, deputowanymi i przedstawicielami różnych ukraińskich resortów goście z polskiego parlamentu porozmawiali o bieżących problemach polskiej mniejszości w sali ambasady RP w Kijowie. Rozmowy dotyczyły ukraińskiej ustawy z 9 kwietnia 2015 r. w sprawie UPA i przyszłych ustawdotyczących męczeństwa Kresowian, które będą uchwalone przez polski Sejm. Rozmawialiśmy też o poprawkach Senatu RP do Karty Polaka…
… które zostały zaakceptowane przez Sejm RP…
– Sejm RP zaakceptował większość poprawek do nowelizacji ustawy o Karcie Polaka. Dotyczą m.in. zasad utraty ważności Karty Polaka, zwrotu i ewidencji nieważnych kart. Nowelizacja ustawy o Karcie Polaka ma ułatwić posiadaczom Karty osiedlanie się w Polsce i ubieganie się o polskie obywatelstwo.
Ustawą z 16 maja 2016 roku Sejm RP wprowadził do Karty istotne zmiany. Nowe przepisy, wejdą w życie w dwóch etapach. od 2 września br iod 1 stycznia 2017 roku.
– … od 2 września 2016 roku…
– … zostanie usunięta możliwość uzyskania Karty Polaka przez potomków osób repatriowanych do Związku Radzieckiego z Polski w latach 1944– 1957. Dotychczasowe przepisy eliminowały jedynie osoby repatriowane, ale dawały możliwość uzyskania KP ich dzieciom, wnukom i prawnukom urodzonym już na terenie Związku Radzieckiego.
Ustawa zwolni posiadaczy KP od opłat konsularnych za przyjęcie i rozpatrzenie wniosku w zakresie wizy krajowej, oraz za przyjęcie wniosku i opracowanie dokumentacji w sprawie o nadanie obywatelstwa polskiego. Wprowadzi dla jej posiadaczy prawo do pomocy Konsula RP w sytuacji zagrożenia życia oraz wiele innych udogodnień.
– A od 1 stycznia 2017 roku…
– Będzie można składać wnioski o KP także na terenie Polski w Urzędach Wojewódzkich, gdzie uprawnienia konsula w tym zakresie będzie mógł wykonywać wojewoda lub wyznaczony pracownik. Ta zmiana wymaga wydania rozporządzenia wykonawczego określającego państwa pochodzenia osób ubiegających się o KP jak i właściwych wojewodów.
Przyzna też prawo do pomocy finansowej dla posiadaczy KP osiedlających się w Polsce na stałe. Ci posiadacze KP będą mogli otrzymać świadczenie pieniężne na zagospodarowanie się i utrzymanie przez pierwsze 9 miesięcy. Warunkiem świadczenia będzie złożenie wniosku o pobyt stały na podstawie Karty Polaka. Świadczenie będzie przyznaw w drodze decyzji i wypłacał co miesiąc właściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby uprawnionej w RP starosta. Także to świadczenie na dzieci będzie wypłacane posiadaczom KP, którzy otrzymają zezwolenie na pobyt stały w Polsce i otrzymają kartę pobytu. Pomoc finansowa będzie przeznaczona też dla członków rodzin posiadaczy karty, co zwiększy liczbę ubiegających się o nią osób.
rozmawiał Leszek Wątróbski
